Reaktörler, güç sistemlerinde önemli role sahip unsurlar olmakla birlikte geniş bir kullanım alanına sahiptir. Bu sebeple reaktörlerin güç sistemleri için önemli ve olmazsa olmaz bir unsur olduğunu söylemek mümkündür.
Elektrik alanında ve elektronik mühendisliği uzmanlık dalında sıkça kullanılan terim olan reaktör, elektrik devrelerinde endüktansı yani indüktif direnci oluşturmak için kullanılan önemli bir bileşendir. Bu nedenle de endüktansı yani oluşturulan elektrik devresinin akım değişikliği meydana geldiğinde söz konusu değişikliğe karşı gösterdiği direncin adlandırılmasında önemli role sahiptir.
Reaktörlerin, elektrik devrelerinde temel amacı endüktif yük oluşturmak ve bu sayede de değişken elektrik akımına tepki göstererek elektrik yükünü kontrol altında tutmak yani diğer bir deyişle elektrik devresinde endüktans ya da endüktif direnç oluşturmaktır.
Reaktörlerin Aşırı Akım Koruması: Elektrik Ağı Güvenliği
Reaktörler, elektrik devresinin daha güvenli ve sorunsuz çalışabilmesi için elektrik ağını aşırı akıma karşı koruma altına alırlar. Bir elektrik ağı, normal çalışma sisteminin dışına çıkmış ise ve aşırı akım yüklemesiyle karşı karşıya kalmış ise bu durum elektrik ağının güvenliği için de risk haline gelebilir. Bu noktada reaktör adı verilen bileşenler, akımı kontrol altında tutarak elektrik sistemlerinin güvenliğini sağlamakta görev alırlar.
Aşırı akımın meydana gelmesinde iki farklı faktör rol oynayabilir;
1. Elektrik devresinde akımın ani ve hızlı bir şekilde artması,
2. Elektrik enerjisi talebinin hızlı bir şekilde yükselmesidir.
Eğer elektrik akımı hızlı ve ani bir şekilde artarsa bu durumda elektrikli cihazlar ya da elektrik sistemleri ciddi oranda zarar görebilir. Aynı şekilde elektrik enerjisi talebinin bir anda artması da akımın bir anda elektrik devresinin kaldırabileceğinden daha fazla olmasına sebebiyet verebilir.
Reaktörler, aşırı akıma karşı elektrik ağının güvenliğini farklı şekillerde sağlayabilir;
Elektrik Akımını ve Gerilimi Kontrol Altında Tutar: Elektrik sistemlerindeki akımı sürekli kontrol altında tutar. Böylece elektrik akımının aşırı artması ya da düşmesi sonucunda devreye girerek hızlı akımı önler, gerilimi azaltır.
Gücü Gerekli Seviyede Düzenler: Güç faktörünün düzenlenmesini sağlayarak aynı zamanda elektrik sistemlerinin daha verimli bir çalışma sistemine sahip olmasına yardımcı olur. Özellikle endüktif ya da kapasitif yüke bağlı oluşan güç dengesizliğini ortadan kaldırır.
Transformatörü Korur: Aşırı akımla birlikte transformatörde de kısa devre akımları meydana gelebilir. Bu noktada reaktör, aşırı akıma karşı transformatörü koruma altına alır.
Elektrik Hattını Stabilize Eder: Elektrik hatlarında gerilimin aşırı düşmesini ya da yükselmesini önlemek için elektrik hattını gerekli kararlılık seviyesinde tutar.
Tüm bu nedenlerden dolayı aşırı akım tehlikesine karşı elektrik sistemlerinin korunması için reaktör oldukça önemlidir. Zira reaktör bileşenleri sayesinde çeşitli nedenlere bağlı oluşan aşırı akım kontrol altında tutularak elektrik sistemlerinin daha güvenli hale getirilmesi mümkün olabilir.
Reaktörlerin Kullanım Alanları
Elektrik sistemlerinin güvenliği açısından önemli bir işleve sahip olan reaktörlerin, sahip oldukları özellikler sebebiyle kullanım alanları da oldukça geniştir. Reaktör bileşenlerinin kullanım alanlarını şu şekilde sıralayabiliriz;
Endüstriyel Tesisler: Büyük ve kapsamlı endüstriyel tesislerde, sanayi kuruluşlarında ve fabrikalarda güç faktörünü düzenlemek ve elektrik sisteminin stabilizasyonunu sağlamak için kullanılır.
Elektrik Enerjisi Dağıtımı: Yüksek gerilim hatlarında, enerji iletim sistemlerinde elektrik akımını optimize edere sistemin kararlı bir şekilde çalışmasını sağlayabilmek için kullanılır.
Güç Elektroniği: Doğrultucu, invertör ve frekans konvertörü gibi elektrikli cihazlarda güç kontrolünü sağlamak için kullanılır.
Enerji verimliliğini ve stabilizasyonunu sağlamak için reaktörler, elektrik enerjisinin ve elektrik sistemlerinin var olduğu hemen hemen her alanda kullanılabilen önemli bileşenlerdir.
